Hollands glorie?

Onze familie die woonachtig is geweest op het Hofje had een binnenvaart achtergrond.

In het archief in Wijk bij Duurstede vond Hans Kabel een briefje waarin onze betovergrootmoeder de regenten van het Hofje om bijstand vroeg: de boot lag op de werf in Rotterdam en ze hadden dus geen inkomsten.

Het schilderij in de Oostkamer met daarop het maritieme treffen tussen een Nederlands oorlogschip en een hoogst waarschijnlijk Barbarijse zeerover trok misschien daarom extra mijn aandacht.

Het is een oorlogschip, omdat het twee rijen geschut heeft. De vraag rijst: waarom worden die niet gebruikt? We zien immers geen kruitdamp. Bij de zeerover zijn de roeiriemen binnenboord gehaald en hij is dus stuurloos: dat vraagt toch om een “volle laag”?

Aan de zeilen te zien zal het Nederlandse schip de afstand tussen de schepen snel overbruggen. Dat wordt dus enteren en daar hadden zeelui een grondige hekel aan. De bemanningen van oorlogsschepen waren meestal geronselde* vreemdelingen uit de ons omringende landen, die liever “blo Jan“, dan “do Jan” waren. Daarbij wisten ze dat een snelle geweldloze overgave kon leiden tot inlijving bij de zeerovers. Veel Barbarijse zeilschepen werden bemand met uit Holland afkomstig tuig: zelfs kapiteins! Ze moesten wel moslim worden, maar werden vrijgesteld van besnijdenis en mochten delen in de buit. De Barbarijen voeren zelfs naar IJsland en Spitsbergen om walvisvaarders te kapen: wie wees ze de weg?

Als het schilderij één van een beeldverhaal zou zijn geweest, dan zou het volgende beeld waarschijnlijk een Nederlands schip zijn dat met gestreken zeilen aan de zeerover verbonden lag. Rammen is gezien de wind ook geen optie.

Een verstandelijke ontmoeting of is op het laatste moment het vuur toch nog geopend?

*Berooide jonge mannen meldden zich bij logementen in de Nederlandse havensteden, waar ze kleding, eten en een slaapplek kregen. Ze deden dat in ruil voor hun gage, dat bij hun eerste stap aan boord door de kapitein aan de logementhouder werd uitbetaald.