Hofje van mevrouw Van Aerden in Leerdam viert 250-jarig bestaan met boek
Dit artikel verscheen ook in het AD Rivierenland van 3 november 2022
Precies 250 jaar geleden kwam een koets de Kerkstraat in Leerdam ingereden met de allereerste bewoner van het Hofje van mevrouw Van Aerden. Op 1 november 2022 werd feestelijk stilgestaan bij die gebeurtenis en opende het iconische vrouwenhofje – dat nog altijd wordt bewoond – weer even de deuren voor bezoekers. Ook werd het boek Alle familliën hebben armen en rijken gepresenteerd, dat over de bijzondere geschiedenis van het Leerdamse Hofje gaat.
Een fel herfstzonnetje verlichtte de klassieke binnentuin van het Hofje van mevrouw Van Aerden. Die stond vol met mensen die genoten van alle pracht en praal. Het eeuwenoude vrouwenhofje van Leerdam is al een tijdje gesloten, maar de regenten die het Hofje besturen, wilden het 250-jarig bestaan niet zomaar voorbij laten gaan.
De deuren werden daarom weer even geopend: in de ochtend voor genodigden en in de middag voor Leerdammers die zich daarvoor hadden aangemeld. Vrijwilligers, uitgedost in klederdracht van 250 jaar geleden, vertelden honderduit over het Hofje. En voor wie zich nog verder wil verdiepen in de geschiedenis, is er nu ook een boek.
Boek over het Hofje
Het boek Alle familliën hebben armen en rijken van historicus Henk Looijesteijn (met medewerking van Joke Slootheer, Rudi Ekkart, Claire van den Donk en Herman Postema) werd feestelijk gepresenteerd. Het gaat precies over dat moment van 250 jaar geleden, toen de eerste koets naar binnen reed, tot nu. En er is speciale aandacht voor hoe het Hofje überhaupt in Leerdam terecht kwam.
,,Maria woonde vlakbij het Hofje van Nieuwkoop in Den Haag. Zij had haar man Pieter en hun kinderen overleefd en er waren geen kleinkinderen. Toen zij moest beslissen wat er met haar fortuin zou moeten gebeuren na haar dood, vond ze het een goed idee om ook zo’n hofje op te richten”, zegt auteur Henk Looijesteijn. ,,Armlastige dames in de familie konden daar dan wonen. Want, zoals de titel van het boek al zegt, in alle families komen rijke en arme mensen voor. Vroeger was er geen staat die voor je zorgde, maar keken de armeren naar de meer welvarende familieleden voor hulp.”
Bewoonsters van het Hofje van Aerden rond het jaar 1900.
‘Blikvanger waar Leerdam trots op mag zijn’
In het vrouwenhofje konden de armere dames uit de familie terecht. Als die er niet waren, mochten er ook andere vrouwen wonen. Wel eiste Maria Ponderus – Van Aerden in haar testament dat deze dames van onbesproken gedrag moesten zijn en van Protestantse Huize. Nog altijd is het Hofje bewoond, al wonen de dames er tegenwoordig niet meer gratis, zoals vroeger.
,,Er zijn nog ruim 200 historische hofjes in Nederland, maar het Hofje van mevrouw Van Aerden is om verschillende redenen uniek”, zegt Looijesteijn. ,,Allereerst is er de beroemde schilderijcollectie van Pieter van Aerden, die nog altijd in de Regentenkamer van het Hofje hangt. Daarnaast hebben maar weinig hofjes zo’n grote buitentuin tot hun beschikking. En het Hofje van mevrouw Van Aerden is ook bijzonder statig, een architectonisch juweeltje. Er werd flink mee uitgepakt destijds en het is na 2,5 eeuw nog altijd een blikvanger waar Leerdam trots op mag zijn.”
En trots zijn ze; de Leerdammers, bewoners van het Hofje, vrijwilligers en de regenten die speciaal voor het jubileum naar het Hofje zijn gekomen. ,,Het is een fantastische mijlpaal en we vonden het een belangrijk moment om bij stil te staan”, zegt regent Jørgen Sørensen. ,,In de jaren zestig was het Hofje bijna gesloopt”, vertelt hij. ,,Gelukkig is dat niet gebeurd. We werken aan goede plannen, om ervoor te zorgen dat het Hofje ook in de toekomst bewaard kan blijven. Gelukkig hebben we een groep vrijwilligers die ons helpt, al zijn meer mensen natuurlijk altijd zeer welkom.”
Buitengewoon trots
Regent Sørensen is, zoals de voorschriften vereisen, familie van Ponderus – Van Aerden. Toen hij vorig jaar het regentschap op zich nam, besloot hij direct dat er een boek moest komen. ,,In 250 jaar is er, naar mijn weten, geen wetenschappelijke publicatie geweest over het Hofje. Ik ben er buitengewoon trots op dat er nu wel een boek is, waarin alles goed is uitgezocht en wordt uitgelegd. Dat heeft dit bijzondere Hofje wel verdiend.”
Het boek Alle familliën hebben armen en rijken is te koop in de winkel van het Hofje aan de Kerkstraat 91. De winkel is tot en met 22 december geopend op donderdag van 10.00 tot 13.00 uur, vrijdag van 11.00 tot 15.00 uur en zaterdag van 11.00 tot 15.00 uur. In de winkel zijn ook andere cadeauartikelen te koop, zoals producten van Studio Dag en Heerlijkheid Mariënwaerdt.
Het boek is ook te koop bij de Leerdamse winkels Boek & Co en De Fakkel.
Tekst: Chantal Blommers
Foto’s: Hans van Vrouwerf
Meer over het Hofje in de media
RTV Utrecht:
https://www.rtvutrecht.nl/nieuws/3492202/in-dit-leerdamse-hofje-wonen-al-250-jaar-vrouwen-mannen-ho-maar