HISTORIE
HOFJE VAN AERDEN
MARIA PONDERUS EN HET
MARIA VAN AERDEN-PONDERUS
Maria Ponderus werd geboren in Monster, bij ’s Gravenhage, op 27 januari 1672 als dochter van de chirurgijn Antonius Ponderus en Françoise van Barthem. Op 20 jarige leeftijd huwde Maria Ponderus de bijna 30 jaar oudere weduwnaar Pieter van Aerden, notaris en procureur te Den Haag. Niet alleen overleefde Maria haar man 45 jaar, maar ook stierven hun twee zonen en dochter vóór haar. Zonder kleinkinderen na te laten.
Maria besloot een deel van haar aanzienlijke kapitaal te bestemmen voor het oprichten van een Familie Vrouwenhofje voor dames uit haar familie ofwel die van haar man. Zij moesten allen van Protestantse huize zijn. Bij haar overlijden, op 20 april 1764 op 92 jarige leeftijd, bleek de doelgroep voor het Hofje niet meer in Den Haag te wonen, maar in Leerdam.
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
Door de goede banden van de familie Van Aerden met het huis van Oranje is er toestemming gegeven de grond van het kasteel in eigendom te krijgen voor de bouw van het Hofje. Tot op dat moment was de grond nog in eigendom van stadhouder Willem V.
Bij testament heeft Maria bepaald dat er bij haar overlijden een stichting moest worden opgericht. Stichting Familie Vrouwenhofje is vanaf 1764 actief en eigenaresse van het Hofje.
Tegenwoordig kan het Hofje niet meer bekostigd worden uit de nalatenschap, maar moet het eigen inkomsten genereren. Het Hofje krijgt geen subsidies. Het museum draait volledig op vrijwilligers.
​
HOFJE VAN MEVROUW VAN AERDEN
Het Hofje is volgens het testament bestemd voor behoeftige vrouwelijke familieleden van Maria Ponderus of van Pieter van Aerden. Er bestonden immers in de 18e eeuw geen sociale voorzieningen.
Waren er geen arme familieleden? Dan mochten derden er wonen, mits van Protestantse Huize. Het Hofje is in Leerdam gevestigd omdat in Leerdam en omgeving meer nazaten van Maria bleken te wonen dan in de Omgeving van Den Haag.
In de Regentenkamer moest volgens het testament van Maria Ponderus de 17e eeuwse schilderijen- en portrettenverzameling van haar man Pieter van Aerden worden opgehangen.
KASTEEL VAN LEERDAM
Het Hofje is gesticht op de ruïnes van het Kasteel van Leerdam. Dit kasteel was een versterkt huis uit de Middeleeuwen. Anna van Egmond, gravin van Buren en gravin van Leerdam, bracht dit kasteel mee in haar huwelijk met Prins Willem I van Oranje(Willem de Zwijger), zoon van Willem graaf van Nassau en Juliana van Stolberg.
Anna overleed in 1558 op 25 jarige leeftijd. Het kasteel en de graventitels kwam door vererving in de familie van Oranje Nassau. In 1574 werd het kasteel door de Spanjaarden kapotgeschoten en ingenomen. Vervolgens bleef het bijna 2 eeuwen een ruïne, tot het Hofje werd gebouwd van 1770 tot 1772.
Er zijn plannen om de fundamenten van het Kasteel nader te onderzoeken en in verband te brengen met de in 2007 gepubliceerde etsen en schetsen van het kasteel.